کتاب زیست سلولی وملکولی لودیشساختار ويروس ها :
- داراي يك نوع نوكلئيك اسيد (DNA يا RNA )مي باشند.
• كه ممكن است تك نواري يا دونواري – خطي يا حلقوي باشد.
• در برخي ويروس ها مانند آنفولانزا به صورت چندين ملكول جدا از هم ديده مي شود .
2 . داراي پوشش پروتئيني در اطراف نوكلئيك اسيد ؛ به نام كپسيد مي باشند.
• معماري كپسيد به وسيله ي نوكلئيك اسيد ويروسي تعيين مي شود .
• هر كپسيد از واحد هاي كوچكتري به نام كپسومر ساخته شده است.
• پروتئين سازنده ي كپسومر از يك نوع و در برخي ويروس ها از چند نوع مختلف مي باشد.
• نسبت نوكلئيك اسيد به پروتئين كپسيد از يك درصد در ويروس آنفولانزا تا 50 در صد در برخي باكتريوفاژ ها متغير است.مقدار كل نوكلئيك اسيد از چند هزار تا 250000 نوكلئوتيد متغير است.
3 . در برخي ويروس ها پوشش ديگري از جنس ليپيد ، پروتئين و كربوهيدرات نيز وجود دارد.
• ويروس هايي كه اين پوشش را ندارند ‹‹ ويروس برهنه ››ناميده مي شوند .
• در اين ويروس ها كپسيد ، نوكلئيك اسيد را از تأثير آنزيم هاي نوكلئاز در مايعات بيولوژيك حفظ مي كندو باعث چسبيدن آن به سلول هاي ميزبان حساس مي شود.
• برخي ويروس هاي جانوري هنگام خروج از سلول ، لايه اي از غشاي سيتوپلاسمي سلول ميزبان را به خود مي گيرند و داراي اين پوشش مي شوند.
• ويروس هاي پوشش دار تقريبا ً كروي شكل مي باشند ولي فوق العاده شكل آن ها تغيير مي يابد.زيرا پوشش سخت و محكم ندارند.
4 . برخي ويروس ها داراي آنزيم هايي هستند كه در مراحل آغاز تكثير ويروسي ايفاي نقش مي كنند.
تقسيم بندي ويروس ها بر اساس شكل كپسيد:
• 1 . مارپيچي :شبيه ميله هاي درازي هستند كه ممكن است سخت و محكم يا انعطاف پذير باشد.كپسيد آن ها استوانه ي توخالي با ساختمان مارپيچي است كه نوكلئيك اسيد را احاطه مي كند. مثال :ويروس موزائيك تنباكو – مارپيچي برهنه
• تعداد گياهانی که به ويروس موزائيک تنباکو مبتلا می شوند بیشتر از صد تاست.اما برخی از نباتات مزروعی مانند تنباکو و گوجه فرنگی خود به خود به این ویروس مبتلا می شوند.
• ويروس مارپيچي پوشش دار :ويروس آنفولانزا
• 2 . چند وجهي : در اكثر ويروس هاي چند وجهي ، كپسيد به شكل 20 وجهي است.كه عبارتست از چند وجهي منظم با 20 مثلث و 12 زاويه . مثال : آدنوويروس ها - پوليوويروس – چند وجهي برهنه
• ويروس چند وجهي پوشش دار( 20 وجهي ) : ويروس هرپس
منبع : کتاب میکروبیولوژی عمومی- دکتر ملک زاده -دکتر شهامت
ویروس ها برای انتشار در موجود زنده از بافت فیزیولوژیکی استفاده می کنند
سلام