تلومر و پژوهشهای تلومری
تلومرها از جنس DNA هستند و مانند غلافِ پلاستیکیِ انتهایِ بند کفش، پایانه کروموزومها را میپوشانند و از خرابی آنها جلوگیری میکنند. توالی تلومرهای DNA تتراهیمنا1 نخستینبار از سوی الیزابت بلکبورن2 و جوزف گال3 در سال ۱۹۷۸ تعیین شد. جک زوستاک4 و بلکبورن در سال ۱۹۸۲ نشان دادند که توالیهای منحصربهفردی که روی DNA تلومرها وجود دارند، از آسیبدیدگی و تجزیه کروموزومها جلوگیری میکنند. در سال ۱۹۸۵ کارول گریدر5 و بلکبرن نشان دادند که آنزیم تلومراز میتواند بر طول تلومرها بیفزاید. این یافتهها نقطه آغاز دوران زیستشناسی مولکولی تلومر بهشمار میروند. اهمیت این پژوهشها بهاندازهای بوده است که در سال ۲۰۰۹ برای همین پژوهشها جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی به بلکبرن، زوستاک و گریدر تعلق گرفت.
اگرچه بیگمان این جایزه یکی از هیجانانگیزترین وقایع در تاریخ زیستشناسی تلومر بوده است؛ اما به هیچ وجه به این معنی نبود که در زمان اهدای آن انسان به نقطه اوج تحقیقات درباره تلومرها رسیده بود. تحقیقات در مورد تلومرها و تلومراز هنوز هم با سرعت بسیار در جریان است و هر روز یافتههای جدیدی در مورد عملکرد تلومرها و سازوکار اساسی آنها رونمایی میشود. در این مقاله کارهای اولیه و پیشرفتهای اخیر در این زمینه را معرفی میکنیم.