کتاب زیست سلولی وملکولی لودیشهانتینگتون، یك بیماری تحلیل‌برنده ارثی است كه به وسیله ژن اتوزوم غالبی كه روی كروموزم 4 قرار دارد، منتقل می‌شود. این ژن حاوی یك توالی تكرارشونده سه نوكلئوتیدی(CAG) است كه برای تشخیص بیماری هانتینگتون به‌كار می‌رود. در این بیماری هسته دم‌دار تالاموس، ساقه مغز و قسمت‌های دیگری از مغز آتروفی می‌گردد.
این بیماری، مزمن و پیشرونده است كه منجر به بروز حركات غیرارادی پیشرونده كره‌ای‌شكل(شبیه به رقص) و دمانس در تقریبا 1 نفر از هر 10000 نفر می‌شود. این بیماری، مردان و زنان تمامی نژادها را مبتلا می‌سازد. چون این بیماری به صورت كروموزم‌های غالب غیرجنسی منتقل می‌شود، بنابراین در صورت ابتلای یكی از والدین به HD یا هانتینگتون، هر یك از فرزندان تا 50% در معرض خطر به ارث بردن بیماری قرار دارند.
گرچه مکانیزم ژنتیکی این بیماری ناشناخته است، ولی می‌توان شخص مستعد ابتلای این بیماری را در اوایل زندگی شناسایی کرد. اگر این امر میسر شود، چنین افرادی می‌توانند با جلوگیری از تولیدمثل، انتقال این بیماری را به حداقل برسانند. نشانه‌ای که اکنون دنبال می‌شود این است که بیماران مبتلا به هانتینگتون، نسبت به پرتوافشانی ماورای بنفش به‌طور نابهنجاری حساس‌اند. همچنین معلوم شده است که این بیماران نسبت به یک ماده شیمیایی به نام MNNG که همانند پرتوافشانی ماورای بنفش بر سلول‌ها تاثیر می‌گذارد، حساسیت خاصی دارند. این حساسیت می‌تواند به عنوان مشخص‌کننده بیماری هانتینگتون، پیش از آنکه نشانه‌های بیماری ظاهر شود، مورد استفاده قرار گیرد.
ویژگی‌های بیماری هانتینگتون
· شروع در میانسالی(پس از 40 یا 50 سالگی)
· حركات كره یا داء‌الرقص در سر و گردن، تنه و اندام‌ها
· پیدایش زوال عقل پیشرونده.
اختلالات شخصیتی، خلقی و روانی به‌ویژه افسردگی بین مبتلایان، شایع و درصد خودكشی در آنها زیاد است. در این بیماری مقدار اسید گاما آمینو بوتیریك(GABA) و كولین استیل ترانسفر از هسته‌های قاعدهای كاهش می‌یابد. حركات غیرطبیعی در این بیماری، به علت افزایش حساسیت گیرنده‌های دوپامین به این ماده، پدید می‌آیند.
علایم بیماری هانتینگتون
علایم مشخصه این بیماری، تکان‌ها و حرکات غیرعادی، اختلال در تکلم، اختلال در تعقل و حالات عاطفی است. این بیماری را برای اولین بار، عصب‌شناس امریکایی، جورج هامیلتون توصیف کرد. تشریح مغز این بیماران پس از مرگ، نشان‌دهنده آتروفی یا تحلیل رفتن مغز و نیز وجود شیارها و خراشیدگی سلول‌های عصبی است. این علایم عبارتند از:
· تحلیل رفتن جسمی و روانی
· بی‌حالی و بی‌تفاوتی(آپاتی)
· افسردگی یا هیجان‌پذیری
· اختلال حسی
· پیچ و تاب بی‌اراده دست و پا
· آتاکسی(عدم تعادل)
· حرکات ناموزون صورت
· چرخاندن زیاد لب به دور دهان
· صدا درآوردن با لب‌ها
· صحبت کردن غیرعادی همراه با فشار و صداهای انفجار‌آمیز.
پاتوفیزیولوژی هانتینگتون
اساس بیماری‌زایی، شامل مرگ زودرس سلول‌های استریاتوم عقده‌های قاعدهای(منطقه‌ای در عمق مغز كه كنترل حركات را بر عهده دارد) می‌باشد. به علاوه سلول‌های قشر مغز، یعنی ناحیه‌ای در مغز كه اعمالی چون تفكر، حافظه، ادراك و قضاوت در آنجا صورت می‌گیرد و سلول‌های مخچه، یعنی ناحیه‌ای كه هماهنگی فعالیت عضلات ارادی را بر عهده دارد، نیز از بین خواهند رفت.
امروزه تحقیقات نشان داده‌اند كه یكی از عناصر سازنده پروتئین به نام گلوتامین، به طور غیرطبیعی در هسته‌های سلولی تجمع حاصل نموده و موجب مرگ سلول می‌گردد. این كه چرا این پروتئین فقط برخی از سلول‌های معین را در مغز تخریب می‌نماید، هنوز مشخص نیست. حدود 10% از بیماران را كودكان تشكیل می‌دهند. بیماری به كندی پیشرفت می‌كند. علیرغم برخورداری از اشتهای خوب و حریص بودن برای خوردن غذا، بیماران معمولا لاغر و نحیف به نظر آمده و خسته و از توان‌افتاده می‌باشند. مبتلایان به هانتینگتون معمولا پس از 15-10 سال به دلیل نارسایی قلبی، پنومونی(التهاب ریه)، عفونت و یا در اثر خفگی و زمین خوردن از بین می‌روند.
حركات كره‌ای در این بیماران، غیرارادی و غیرطبیعی است. این حركات با پیشرفت بیماری، غیرقابل كنترل می‌شوند كه تمام بدن را درگیر می‌نماید. این حركات، موزون و هدفمند نیستند، هرچند كه این بیماران تلاش می‌كنند تا آنها را به حركاتی هدفمند تبدیل نمایند. تمامی عضلات بدن، درگیر این بیماری می‌شوند. حركات عضلات صورت، منجر به بروز حركات غیرارادی(تیك) و حالات شكلك درآوردن در چهره می‌گردد. وضعیت گفتاری فرد نیز دچار تغییر می‌شود. سخن گفتن بیمار به شكل جویده‌جویده، نامطمئن و اغلب تند و عصبی بوده و در نهایت قابل فهم و واضح نخواهد بود. عمل جویدن و بلع دچار مشكل شده و خطر بروز خفگی و آسپیراسیون به طور مداوم وجود دارد.
حركات كره‌ای، همیشگی بوده اما هنگام خواب كاهش می‌یابد. هنگام صحبت كردن، راه رفتن بیمار نیز به سمت نقطه‌ای كه قصد حركت به آن جا را دارد، دچار آشفتگی و بی‌نظمی گردیده و در نهایت انجام آن غیرممكن می‌شود. در نهایت، بیمار به دلیل تداخل حركات كره با راه رفتن، نشستن و كلیه فعالیت‌های دیگر، در بستر محبوس خواهد شد. كنترل روده و مثانه نیز از بین می‌رود. معمولا عملكردهای شناختی فرد نیز آسیب دیده و دمانس به وجود خواهد آمد. از همان ابتدا، بیماران متوجه می‌شوند كه بیماری، مسئول اختلالات گوناگونی است كه در آنها به وجود آمده است.
تغییرات روحی و روانی كه در اثر بیماری هانتینگتون پدید می‌آید، نسبت به حركات غیرطبیعی، اثرات بسیار مخرب‌تری در بیمار و خانواده وی بر جای می‌گذارند. این بیماران معمولا عصبی، تحریك‌پذیر، كم‌طاقت و بی‌حوصله می‌شوند. در مراحل اولیه بیماری، بیماران مستعد طغیان غیرقابل كنترل خشم و عصبانیت، افسردگی‌های شدید منجر به خودكشی، بی‌تفاوتی(آپاتی) یا خوشی غیرطبیعی می‌گردند. قوه قضاوت و حافظه فرد دچار اختلال گشته و دمانس نیز سرانجام رخ خواهد داد. توهم هذیان و تفكرات پارانوئیدی ممكن است قبل از بروز آشفتگی حركات به وقوع بپیوندد. با پیشرفت بیماری، اغلب شدت نشانه‌های روحی كاسته می‌شود.
بیماری كره در كودكان
البته بیماری كره، به صورت اكتسابی در كودكان نیز وجود دارد. شایع‌ترین كرۀ اكتسابی دوران كودكی و تنها تظاهر عصبی تب روماتیسمی، كرۀ سیدنهام می‌باشد. سه تظاهر بالینی بارز كرۀ سیدنهام شامل: كره(حركات غیرارادی)، هیپوتونی(كاهش توان یا شلی) و بی‌ثباتی هیجانی است. اگرچه كودكان ممكن است حركات كره‌ای محدود به یك سمت بدن داشته باشند، معمولا كره، قرینه است. این حركات كه سریع و پرشی هستند، در صورت، تنه و انتهاهای دورتر بدن، واضح بوده و سریعا از یك گروه عضلانی به گروه دیگر تغییر می‌یابند. این حركات با استرس افزایش یافته و در طی خواب ناپدید می‌شوند. چندین علامت بارز در كرۀ سیدنهام وجود دارد كه شامل: دست شیردوش(رها كردن و سفت كردن كف دست)، دست كره‌ای(قاشقی شدن كف دست باز با خم كردن مچ دست و باز كردن انگشتان)، تغییر سریع زبان(زبان را نمی‌توانند بیش از چند ثانیه بیرون نگه دارند) و علامت پروناتور(بازوها و كف دست‌ها وقتی كه بالای سر نگه داشته می‌شوند به سمت خارج می‌چرخند) می‌باشد.
كره سیدنهام ممكن است چندین ماه و تا 2 - 1 سال ادامه یابد. حدود 20% كودكان، عود كره را در طی 2 سال از شروع حمله تجربه می‌كنند. مواردی كه حداقل علایم را داشته باشند، با دوری از استرس، درمان می‌شوند. هانتینگتون در كودكان كمتر از 10 سال خود را با دیس‌تونی(انقباض مداوم عضلات)، تشنج، اغتشاش ذهنی و مشكلات رفتاری نشان می‌دهد. تشنج‌های تونیك و كلونیك منتشر، شایع بوده كه البته مقاوم به داروهای ضدتشنج هستند. سیر بیماری در كودكان با میانگین مدت 8 سال تا زمان مرگ در مقایسه با 14 سال در بزرگسالان سریع‌تر است. درمان برای بیماری هانتینگتون وجود ندارد، ولی باید مشاوره ژنتیك انجام شود تا خطر بروز این بیماری در نسل‌های بعد مشخص شود.
بیماری آلکاپتونوریا
سلام